பெரும்பாலும் கஜூராஹோவில் உள்ள கோவில் சிற்பங்கள் சிற்றின்பத்தை சித்தரிப்பதாக சொல்லப்படுகிறது. இவ்வாறு நினைக்கும் மனிதர்கள் பெரும்பாலும் அங்கே காணக்கிடைக்கும் அன்றாட வாழ்வியல் சிற்பங்களை கண்டு கொள்ள தவறிவிடுகிறார்கள் அல்லது புறக்கணிக்கிறார்கள்.
வாழ்வின் பல்வேறு அம்சங்களை, புராண கதைகளை பல்வேறு மதசார்பற்ற விழுமியங்களை, இந்து மதத்திற்கு முக்கியமான ஆன்மீக மதிப்புகளை இச்சிற்பங்கள் காட்சிப்படுத்துகின்றன. உதாரணமாக, பெண்கள் ஒப்பணை செய்வதை போன்ற காட்சிகள், இசைகலைஞர்கள் இசைப்பதை போன்று, குயவர்கள், விவசாயிகள் மற்ற இடைகாலத்தில் தோன்றிய மற்ற பிற மக்களின் அன்றாட வாழ்வியலை காட்சிப்படுத்துவதாக அவை அமைந்துள்ளன.
கஜூராஹோ கோவில்கள் ஆய்வுக்கு மிக உவப்பான ஒரு தலைப்பாகவே எப்போதும் இருந்து வருகிறது. காமத்தை அவை சித்தரிப்பதாக இருந்த போதும், அது மட்டுமே அவை அடையாளப்படுத்தியதா என்றால்.. இல்லை என்பதே பதில். நம் நிதர்சனத்தில் கண்டுணராத மற்ற சில உண்மைகளும் உண்டு. மனதை ஈர்க்கும் வகையில் அமையப்பெற்று அழகுற செதுக்கப்பட்ட சிற்பங்களை தவிர்த்து இந்த கோவில்கென்று மனதை கவரக்கூடிய வரலாறும் உண்டு. உதாரணமாக இந்த கோவில்களை கட்டியவர் யார் என்று தெரியுமா?
இந்த கோவில்கள் கி.பி 900 மற்றும் 1130க்கும் இடையில்ர்க் சண்டெல்லா ஆட்சியாளர்களால் கட்டப்பட்டன. இந்த வம்சாவளியில் வந்த ஒவ்வொறு ஆட்சியாளர்களும் தாங்கள் பின்பற்றிய பாரம்பரியத்தின் ஒரு பகுதியாக ஒவ்வொறு கோவில்களையும் கட்டினர். இது சண்டெல்லா வம்சத்தின் பொற்காலமாக இருந்தது எனலாம்.
கஜுராஹோவில் கிடைக்ககூடிய முதல் பதிவென்பது அபு ரிஹான் அல் பிருணியை நோக்கி கிபி 1022 வரை பின்செல்கிறது, பின்பு ஒரு அரபு பயணி இப்ன் படூட்டாவின் காலமான கிபி 1335 வரையும் செல்கிறது. கஜூராஹோ 85 கோவில்களை உள்ளடக்கியது. போதிய பராமரிப்புக்கும் அக்கறைக்கும் பின் தற்போது 25 கோயில்களே எஞ்சியுள்ளன. ஒன்பது சதுர மைல்கள் பரப்பளவில் இந்த அனைத்து கோவில்களும் ஆங்காங்கே கட்டப்பட்டுள்ளன.